Water sneller uit de grond dankzij verticale drainage
Onze omgevingsmanagers krijgen regelmatig de vraag van bewoners: "Waarom boren jullie met die hoge stellingen gaatjes in de zandbodem?'' Het gaat hier om het aanbrengen van verticale drainage, een techniek die we op dit moment onder andere toepassen in module 7, Polder Zeevang, en module 15, Uitdammerdijk. In dit verhaal leggen we uit waarom we de techniek gebruiken én waarom de dijkenbouwers van 100 jaar geleden er graag gebruik van hádden gemaakt!
Het versterken van de dijk of het bouwen van een nieuwe dijk doen we door laag voor laag zand aan te brengen op de (voor deze regio kenmerkende) slappe ondergrond. Het aanbrengen van de voorbelasting kan niet in één keer, omdat de ondergrond tijd nodig heeft om in te klinken. Om dit proces goed te kunnen volgen en te weten wanneer er een volgende laag zand op kan, monitoren we de ondergrond. Hierbij gebruiken we hulpmiddelen als zakbakens, waterspanningsmeters, peilbuizen en hellingmeetbuizen.
Door de druk van het zand zakt de bodem en klinkt deze in, dit noemen we consolideren. Hierdoor neemt ook de druk op het water in de ondergrond toe. Door verticale drainage aan te brengen die bestaat uit kunststof strips, kan het water makkelijker uit de ondergrond weg. Hierdoor neemt de waterspanning (de druk op het water) af, en kan de grond nog meer inklinken. Zo wordt de grond sneller compacter en sterker, waardoor er op een veilige manier, een kortere rusttijd kan zitten tussen twee ophoogslagen met grond. De hoge stellingen zijn nodig om de strips in het zandpakket te boren. Verticale drainage is een veelgebruikte techniek in de woningbouw , maar ook bij landwinning en bij de aanleg van bijvoorbeeld wegen wordt deze techniek toegepast.
Verticale drainage zorgt ervoor dat het water makkelijk uit de grond weg kan en de grond sneller inklinkt
Gecertificeerd De drainage strips zijn er op gemaakt om in de grond te blijven. Het materiaal voor de verticale drainage is CE gecertificeerd. Dit certificaat geeft aan dat het materiaal voldoet aan de daarvoor geldende (milieu) eisen en regels binnen de EU.
De strips zitten door de druk van het zand gekreukeld in de ondergrond vast en zijn er niet zomaar uit te halen. Dit kan alleen als we al het zand én de (ingeklonken versterkte) ondergrond weghalen en afgraven. Dat kan uiteraard niet omdat we deze versterkte ondergrond nodig hebben om de dijk verder op te bouwen en af te werken. Waar mogelijk, zoals bij het verwijderen van de werkbaan, wordt de bovenzijde van de verticaledrainage verwijderd.
Toen ging het mis...
Zoals bekend dateert de laatste grote dijkversterking in dit gebied uit de jaren 1916-1920. De slappe ondergrond vroeg destijds op diverse plekken om extra aandacht. De steunberm achter de dijk, waarop de weg loopt, werd langs het dijkvak Uitdam-Kinselmeer-Durgerdam aangelegd door het opspuiten van zand. In verband met de noodzakelijke zetting kreeg het stuk langs het Kinselmeer een overhoogte van maar liefst een meter. Toen ging het mis: uit een grondboring bleek dat het zand daar tot een diepte van 10 tot 15 meter onder het maaiveld zakte.
Ook in het dijkvak langs de Blijkmeer deden zich in juli 1917 grote verzakkingen voor, omdat het zand te snel achter elkaar werd aangebracht. De ringdijk van dit poldertje raakte zwaar beschadigd. Om verder te kunnen gaan met het werk, moest men het met het zand meekomende water in de polder laten afstromen. De hele polder werd daarom door het waterschap opgekocht. Ook bij het stoomgemaal De Rijp ten zuiden van Uitdam kampte men in de zomer van 1917 met zware verzakkingen. (bron: Diederik Aten, historicus HHNK)