INNOVATIE
Nieuwe kunstwerken in de dijk
Wie het over ‘kunstwerken’ heeft, bedoelt meestal een schilderij, een beeldhouwwerk, of iets abstracters dat bedoeld is om de kijker te behagen of juist te verontrusten. Maar niet wanneer je praat met een civiel ingenieur: dan is een kunstwerk ineens iets heel anders. Rob Pen, projectcoördinator kunstwerken van de Alliantie vertelt er meer over.
Wat verstaan we in de wereld van de weg- en waterbouw onder ‘kunstwerken’?
“Simpel gezegd: betonconstructies. In de wegenbouw kun je dan bijvoorbeeld denken aan viaducten en tunnels. Bij een dijkversterkingsproject als dit gaat het vooral om gemalen, constructieve dijkversterkingen en in- en uitlaten. Dat zijn constructies waarmee we water in en uit het waterstelsel kunnen laten lopen in perioden van droogte of juist bij hevige regenval .” Wat bedoel je met ‘constructieve dijkversterkingen’? “Dat zijn dijkversterkingen waar geen grondwerk aan te pas komt, zoals een vooroever of een ophoging van de kruin van de dijk. Dan worden er bijvoorbeeld stalen damwanden aangebracht. Constructieve dijkversterkingen zijn een uitzondering op de regel dat kunstwerken veelal van beton zijn gemaakt.” Zijn er bij de versterking van de Markermeerdijken veel kunstwerken die nu ook moeten worden aangepast? “Het gaat niet zozeer om aanpassingen, maar vooral om nieuwbouw. En dan met name in het meest noordelijke deel van het project , tussen Hoorn en Schardam. Doordat we daar als het ware ‘nieuw water’ creëren door de aanleg van de vooroever, moeten er zes nieuwe in- en uitlaatconstructies gebouwd worden. In opdracht van de gemeente Hoorn en de Provincie Noord-Holland legt de Alliantie ook nog drie betonnen bruggen aan, om de West-Friese Omringdijk te verbinden met de vooroever. In andere delen van het project gaat het vooral om het aanbrengen van stalen damwanden.”
Hoe bouw je een betonnen constructie in een bestaande dijk? Is dat niet in gewikkeld? “Dat is inderdaad best complex. Eerst maken we een bouwkuip, dwars door de dijk heen. Die moet dan ontgraven worden, dat wil zeggen: al de grond moet eruit. Zo ontstaat een bouwkuip die deels wordt omsloten door water. Daarin bouwen we een betonnen fundering. Het kunstwerk zelf, bestaande uit beton, betonelementen en stalen leidingen, wordt voor een groot deel in de fabriek op maat gemaakt en voorgefabriceerd aangeleverd voor plaatsing.” Daar ben je wel even mee bezig zeker? “Gemiddeld kost dat vijf tot zeven maanden per kunstwerk. Soms zijn we met meerdere kunstwerken tegelijk bezig.” In welke periode speelt dit? “We zijn nu aan het werk bij Gemaal Westerkogge in Scharwoude en in Schardam. In het najaar van 2023 hopen we klaar te zijn. De constructieve dijkversterkingen worden volgens de planning in eind 2024 of half 2025 gerealiseerd. Met de bouw van de bruggen starten we in het eerste kwartaal van 2023.” Zijn die kunstwerken een uitdaging voor een civiel ingenieur als jij? “Haha, dat hangt ervan af hoe je het bekijkt. Qua inhoud stelt zo’n kunstwerk voor ons niet zoveel voor: gemiddeld zit er veertig tot zestig kuub beton in. Vergelijk dat eens met het dek van een viaduct: daarvoor storten we soms 1000 kuub beton in één keer. Maar doordat er zo veel verschillende technieken moeten worden ingezet, vraagt het werk toch veel tijd en aandacht. Het is heel divers, dat maakt het leuk om te doen.”