DE KAPITEIN VAN HET MARKERMEER
Een bijzonder stuk natuur in wording
Als ik weer eens koers zet richting Hoorn, zie ik ineens dat er mensen lopen en fietsen in dat nieuwe stuk natuur vóór het stadsstrand. Ik besluit even aan te leggen bij de steiger voor paviljoen Reuring om polshoogte te nemen. En inderdaad: dit gedeelte is nu ook open voor publiek. Wel staan er borden die me sommeren om vooral op de paden te blijven. En er is een stiltegebied waar ik niet in mag. Stomtoevallig loop ik bij het hek van dat stiltegebied ecoloog Richa Nanne van HHNK (Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, red.) tegen het lijf. Ik kan haar mooi even vragen waarom die borden hier staan.
Ha die Richa! Wat brengt jou hier?
“De ecoloog van de Alliantie en ik werken al een aantal jaren nauw met elkaar samen. Nu alles op de oeverdijk klaar is, zijn wij als HHNK beheerder geworden. Vandaar dat wij dus ook de natuurontwikkeling hier monitoren.”
Het is hier erg mooi geworden, zeg! Hoe zat het ook alweer met dit natuurgebied, waarom hebben jullie dit aangelegd?
“Dat is in het kader van de wettelijk verplichte natuurcompensatie. Tijdens de dijkversterking werken we in Natura2000-gebieden en gebieden van Natuurnetwerk Nederland. Met name die eerste gebieden genieten enige bescherming. Daarnaast werken we ook in het leefgebied van een aantal kwetsbare plant- en diersoorten, en tijdens de werkzaamheden gaat een deel van deze natuurwaarden verloren. Bij wet is geregeld dat we dat moeten compenseren, dat is dus gebeurd in dit gebied van drie kilometer lang.”
Ah ja, dat was het. Nou staan we hier bij het hek van het stiltegebied. Waarom mogen mensen hier niet komen?
“Binnen die natuurcompensatie zijn diverse kwetsbare plant- en diersoorten beschreven, waarvan het onze taak is om die in dit gebied te laten verschijnen. Doelsoorten noemen we die. Onder die doelsoorten zitten vogels die nogal verstoringsgevoelig zijn.”
Verstoringsgevoelig? Wat wil dat zeggen?
“Dat die vogels zich bedreigd voelen op het moment dat er menselijke activiteiten plaatsvinden op een afstand van 250 meter. Ze verlaten dan hun plek. Deze vogels zijn vooral kwetsbaar tijdens het broedseizoen. Zij kunnen dus niet leven in een gebied waar ook recreatie is. Vandaar dit stiltegebied, dat ongeveer middenin die drie kilometer natuurcompensatie ligt. We hebben dit zó ingericht dat het juist deze soorten aantrekt en een rustig plekje geeft. Dit gedeelte zal daarom niet opengaan voor recreatie. Je ziet ook dat het fiets- en wandelpad hier afbuigt en verderop de dijk weer op komt.”
Richa:
”Tijdens de inrichting van dit gebied kwamen er al allerlei vogelsoorten”
Nou heb ik net al een beetje rondgewandeld in het gebied waar je wél in mag, maar ik zie al best veel verschillende vogelsoorten. Volgens mij spotte ik net een kemphaan!
“Ja, het mooie was dat er al tijdens de inrichting van het gebied allerlei vogelsoorten aankwamen; gek genoeg zijn vogels minder bang voor machines dan voor het silhouet van mensen. Tijdens het broedseizoen hielden we dit gedeelte bewust nog afgesloten, omdat er al veel doelsoorten aan het broeden waren die bij de wet beschermd zijn. We hadden bijvoorbeeld broedende kleine plevieren; in ieder geval vijf paartjes, maar waarschijnlijk meer. Ook was er een broedende bontbekplevier aanwezig, maar ook best wel wat weidevogels waaronder broedende scholeksters, kievieten en grutto’s.”
Dat zijn goeie berichten! En dat dus allemaal omdat jullie de omstandigheden hier optimaal hebben gemaakt?
“Precies. We hebben langs het binnenwater tussen de oude en de nieuwe dijk bijvoorbeeld een dynamisch moeras gecreëerd, dat mag overstromen. Daar hebben we ook delen aangelegd van dikke klei met een hoger randje eromheen. Vogels die hun eten zoeken in vochtige gebieden kunnen op die manier in de zomer langer met hun snavel de grond in komen, zoals dus die kemphaan die je net zag.”
En vlinders, weten die dit gebied ook al een beetje te vinden?
“Jazeker! We gaan dat nog officieel monitoren, maar bij een eerste rondje zijn we oranje en gele luzernevlinders op de dijk tegengekomen. Dat zijn soorten die je niet zo vaak ziet. En we hebben meerdere keren de argusvlinder aangetroffen, dat is een graslandvlinder die in Nederland zo’n beetje op het randje van uitsterven balanceert. Dus we hebben hier echt al veel mooie soorten gezien.”
Richa:
”Biodiversiteit en waterveiligheid gaan hier heel mooi hand in hand”
Dat gaat dus al hartstikke goed. Waarom staan er dan van die borden dat je niet de natuur in mag en op de paden moet blijven?
“Normaal gesproken zaaien we een dijkversterking in met grassen, aangezien die een heel snelle bedekking geven. Maar bij dit gedeelte van de dijk hebben we te maken met de doelstellingen van de natuurcompensatie. Daarom hebben we ervoor gekozen om in te zaaien met verschillende mengsels van inheemse plantensoorten en kruiden, waardoor het gebied aantrekkelijker wordt voor onder meer insecten, vlinders, libellen en vogels. Deze kruiden groeien langzamer dan grassen en zijn veel kwetsbaarder voor betreding. En wat ook heel belangrijk is: deze planten en kruiden hebben langere wortels dan grassen. Er is wetenschappelijk aangetoond dat dit de oeverdijk steviger maakt – biodiversiteit en waterveiligheid gaan hier dus heel mooi hand in hand. Je snapt dat ons er veel aan gelegen is om de vegetatie de kans te geven om goed te groeien.”
Helder. Maar hoe lang duurt zoiets dan?
“Dat is niet een kwestie van maanden, je praat dan eerder over drie tot vijf jaar. We begrijpen heel goed dat mensen daar niet bij stilstaan en nu graag die mooie natuur in willen om gezellig te gaan picknicken of zo. Maar dan verstoor je dus dat ontwikkelproces. Vandaar het dringende verzoek: ga heerlijk recreëren op het stadsstrand, maar geef de natuur op dit gedeelte van de dijk de kans om zich te ontwikkelen. Het kan hier een heel bijzonder stukje Nederland worden, maar dat moeten we echt met z’n allen doen.”